Prezentska osnova. Glagoli I i II konjugacije

Pravilni glagoli se po završetku prezentske osnove dele na četiri konjugacije:

Prva konjugacija – prezentska osnova se završava na –a–
Druga konjugacija – prezentska osnova se završava na –e–
Treća konjugacija – prezentska osnova se završava na suglasnik
Četvrta konjugacija – prezentska osnova se završava na –i–

Svi pravilni glagoli pripadaju nekoj konjugaciji. Nepravilni glagoli su oni koji ne pripadaju nikakvoj konjugaciji. Od njih ćemo u prvoj godini učenja raditi samo pomoćni glagol sum,esse,fui.

Nastavci za prezent

Svi pravilni glagoli imaju iste nastavke za prezent.

Jednina:

-o
-s
-t

Množina:

-mus
-tis
-nt

Prezent glagola prve konjugacije

Kod glagola prve konjugacije prezentska osnova se završava na -a-.

Ispred nastavka -o u prvom licu jednine -a- iz osnove se gubi. (volo – letim, amo – volim).

Ostali nastavci počinju suglasnikom, tako da -a- ispred njih ostaje nepromenjeno (volas – letiš, amant – vole).

jednina

volo – letim
volas – letiš
volat – leti

množina

volamus – letimo
volatis – letite
volant – lete

Prezent glagola druge konjugacije

Kod glagola druge konjugacije prezentska osnova se završava na –e-.

Druga konjugacija je najpravilnija jer se -e- iz osnove vidi u svim oblicima, nema ni gubljenja ni dodavanja vokala, kao u ostalim konjugacijama.

jednina

habeo – imam
habes – imaš
habet – ima

množina

habemus – imamo
habetis – imate
habent – imaju

Infinitiv glagola I i II konjugacije

U našem jeziku osnovni oblik glagola je infinitiv. U latinskom to nije slučaj, oblik u kome se navodi svaki glagol je prvo lice jednine prezenta. Infinitiv je nelični glagolski oblik koji se gradi tako što se na prezentsku osnovu doda nastavak –re:

amo,1 (prezentska osnova ama-)
infinitiv amare – voleti
volo,1 (prezentska osnova vola-)
infinitiv volare – leteti
canto,1 (prezentska osnova canta-)
infinitiv cantare – pevati
do,1 (prezentska osnova da-)
infinitiv dare – dati
spero,1 (prezentska osnova spera-)
infinitiv sperare – nadati se
habeo,2 (prezentska osnova habe-)
infinitiv habere – imati
debeo,2 (prezentska osnova debe-)
infinitiv debere – morati
sedeo,2 (prezentska osnova sede-)
infinitiv sedere – sedeti
fleo,2 (prezentska osnova fle-)
infinitiv flere – plakati
rideo,2 (prezentska osnova ride-)
infinitiv ridere – smejati se

Pecuniam habere debes. – Moraš imati novac.

Debemus sperare. – Moramo se nadati.

Imperativ prezenta glagola I i II konjugacije

Latinski jezik ima dva imperativa: imperativ prezenta i imperativ futura. Imperativ prezenta ima samo drugo lice jednine i množine, pošto se podrazumeva da se zapovest izdaje prisutnom licu i da će odmah biti izvršena.

Drugo lice jednine imperativa prezenta jednako je prezentskoj osnovi, a za drugo lice množine na prezentsku osnovu se dodaje nastavak –te.